12 december 2017

Enkele weetjes over olijven en olijfolie.


(Artikel geschreven voor De Costakrant editie 85)

Ik kan geen olijven meer zien… De voorbije weken zijn we druk bezig geweest met het plukken van de olijven. 400 kg hebben we van de bomen gehaald. 160.000 olijfjes netjes geplukt, olijfje per olijfje, of soms in kleine trosjes, niet zoals de Spanjaarden die met stokken en harken de olijfboom te lijf gaan. Uiteindelijk verkregen we van deze oogst, met een olie percentage van ongeveer 18%, en na aftrek van de persingskosten 60 liter zuivere ‘vierge’ olijfolie. Hiermee kunnen we weer een jaartje verder en kunnen we ook enkele olijfolie liefhebbers in België blij mee maken.
Tegenwoordig gebruikt men olijfolie hoofdzakelijk in de keuken. Olijfolie bevat veel onverzadigde vetten. Deze vetten zijn goed voor de gezondheid, ook heeft olijfolie een hoog vitamine E gehalte.
De term ‘vierge’ staat voor ‘eerste persing’, waarbij de olie door mechanische persing uit de olijfjes gedrukt wordt. Tegenwoordig wordt de olie door middel van een centrifuge afgescheiden van de pulp. De liggende trommel draait met een snelheid van 3000 toeren per minuut. Het voordeel van deze methode is dat de pit van de olijf heel blijft en dat het een continu proces is. (gebroken pitten geven een wrange smaak aan de olijfolie). Bij centrifugeren spreekt men dan ook niet meer van 1e of 2e persing.
Onderzoekers hebben ontdekt dat de oudste olijfboom van Spanje in het jaar 314 moet zijn geplant. Dat betekent dat deze boom 1.703 jaar oud is en hij tot de oudste bomen ter wereld behoort.
Men noemt deze boom ‘Farga de Orion’ en hij staat in het plaatsje Ulldecona in de provincie Tarragona. Olijfbomen hebben een lange levensduur en een uitzonderlijke weerstand tegen hete zomers en koude winters. Daarom geloofde men in de oudheid dat olijfolie kracht en jeugd gaf aan diegenen die de olie gebruikten.
De eerste beschavingen van het Midden Oosten gebruikte de olijfolie om zich te verzorgen. Zelfs nu nog drinken inwoners in dit gebied alle dagen olijfolie om hun lichaam in goede conditie te houden.
Olijfolie werd vroeger veel gebruikt bij religieuze rituelen zoals doopplechtigheden maar ook voor het zalven van de hoofden van koningen en edellieden. Ook nu nog komt in de katholieke kerk komt het gebruik van olie voor in talrijke gebruiken.
Getsemane (Arabisch voor "oliepers") was de plaats in de Hof van Olijven, aan de voet van Olijfberg waar Jezus in de nacht voor zijn kruisdood enkele uren biddend doorbracht. Sommige bomen in de Hof van Olijven zouden 9 eeuwen oud zijn! De Hof van Olijven was al vanaf de eerste eeuwen erg in trek bij de bedevaarders.
In het oude Griekenland werden winnaars van de Olympische Spelen geëerd met een zegekrans gemaakt van de takken van een olijfboom. De Spartanen begroeven hun doden op een bed van olijftakken om hun ziel te beschermen. Ook de aanwezigen bij de begrafenis droegen kransen van olijftakken om zich tegen het kwaad te beschermen.
In Jeruzalem groeit een olijfboom van meer dan 2000 jaar oud met een stevige stam en een overvloed aan bladeren. Volgens een oude legende rustte Koning David onder de schaduw van deze boom en speelde hij er op zijn luit. Men zegt dat sindsdien iedereen die onder deze boom staat de luit van Koning David kan horen.
Een legende vertelt dat de god van de zee Poseidon en de godin van de wijsheid Athena elkaar uitdaagden om het kostbaarste geschenk te vinden om aan de mensheid te geven. Poseidon bood de mensen het paard terwijl Athena hen de olijfboom aanbood. Dankzij zijn talrijke gebruiken zoals bescherming tegen hitte en het leveren van voedsel, geneesmiddelen en parfum, werd de olijfboom door de goden als kostbaarste geschenk uitgekozen. Uit dank voor dit geschenk van Athena werd de Griekse hoofdstad naar haar genoemd.
Volgens het Oude Testament kwam de duif die door Noë na de zondvloed weggestuurd werd om te kijken of er al land zichtbaar was terug bij de ark met een olijftakje. Dit betekende dat het water begon te zakken.
Men gelooft dat door dit verhaal de betekenis van het olijftakje als symbool van vrede en welwillendheid afkomstig is.